W cieniu góry Synaj. Przypis o źródłach i przemianach całkowitego członkostwa

Peter Sloterdijk (ur. 1947), dziś chyba najbardziej, obok Jürgena
Habermasa, wpływowy niemiecki intelektualista, filozof kultury, od kilku
lat publikuje teksty dotyczące religii jako zjawiska społecznego i
postawy myślowej. Niniejsza książka stanowi kontynuację rozważań z
Gorliwości Boga (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2013) i innych jego
religioznawczych prac. W tym tomie bogatszym o doświadczenie trudności
operowania pojęciami w rodzaju „monoteizm” czy „religie Abrahamowe”
Sloterdijk sięga po inną strategię i rozpatruje społeczeństwa religijne
od strony „ćwiczenia” religii. To nie naród wybiera sobie religię, lecz
religia dobiera sobie wyznawców składających się na „naród” (przypadek
starożytnego Izraela). „Całkowite członkostwo”, o którym mowa w
podtytule, to właśnie „przynależność do religii”. Religia wymaga
„całkowitej” przynależności, oddania bez reszty, a odstępstwo surowo
karze, jak pokazuje paradygmat w postaci opowieści o złotym cielcu i
karnym wygubieniu części Izraelitów przez Mojżesza. Ten „schemat spod
góry Synaj”, egzekwowanie „całkowitego członkostwa” może być źródłem
ksenofobii monoteizmów i występować w najrozmaitszych religiach. W
takiej przynależności, wewnętrznej dyscyplinie religii tkwi źródło
przemocy inne niż rywalizacja między religiami o monopol na prawdę. Na
ile chroniczne jest to źródło, jak długi cień rzuca góra Synaj, oto
pytanie.